Irene Siekman

Dit jaar speelt Theatergroep Irene & Co voor de tweede keer in Theater Zuidplein. Dat is vast niet voor het laatst, maar helaas wél de laatste keer in de ‘oude’ kleine zaal.

Die is bijzonder, wat hij is rond. Een eigenschap die mooi van pas komt als je een voorstelling maakt over een Koepel. Of eigenlijk ónder een Koepel. Hoe de vormgeving er precies uit komt te zien, kan ik nog niet zeggen, maar we laten ons hier absoluut door inspireren.

Qua beeld ben ik sowieso erg blij met wat er al staat. De spelers zijn prachtig gestyled door Deborah van de Beld en gefotografeerd door Look J. Boden, tegen de vette fotoshop-achtergrond, die grafisch vormgever Ko de Bruin uit zijn toetsenbord schudde.

Wie de stijl herkent, is waarschijnlijk een science-fiction liefhebber: Hij is namelijk geïnspireerd op de posters voor de serie ‘Under The Dome’, naar een kort verhaal van Stephen King.

Ook ons verhaal is daar losjes op geïnspireerd. In ‘Aan de Oppervlakte’ is er alleen geen sprake van bovennatuurlijke verschijnselen én staat de Koepel in kwestie al 42 jaar (ook die referentie is expres) op zijn plek, zonder dat er iemand in of uit kan.

Een prachtige plek voor experimenten met ‘het systeem’. Wat als we letterlijk onder zo’n bubbel zouden leven (of eigenlijk al sinds 1977 geleefd zouden hebben)? Dat is de voornaamste vraag die deze voorstelling onderzoekt.

Die wordt natuurlijk gesteld met de absurde humor die inmiddels het handelsmerk van de groep is geworden. Ik vind het mooi hoe we de balans tussen urgent en humoristisch weer goed hebben getroffen met dit script en kijk erg uit naar hoe die Koepel gaat worden met publiek eronder.

Kaartjes kosten 5 euro en zijn te koop via de website van Theater Zuidplein

Deze zomer regisseerde ik een videoclip. De band Ongeregeld ken ik al heel lang en ze bestaan ook al heel lang. Met deze clip vieren ze hun 25-jarig bestaan. Ze spelen vooral op straat en zijn voor vanalles in.

Net als de spelers van Theatergroep Irene & Co trouwens, die spontaan allemaal mee wilden doen en waarvan een groot deel ook in de clip te zien is. Ook bij café de Schouw hoefden we niet echt aan te dringen.

Ik ben echt superblij met het resultaat. Je weet natuurlijk nooit hoe dat afloopt met de dingen die je verzint. Gelukkig hadden we een goed team. Camera en montage zijn gedaan door Mireille Jacques en er zijn cameo’s van diverse barvrouwen en -mannen.

Eind van de zomer hadden we – natuurlijk in de Schouw – een clippremière met alle acteurs en een heus rode-loper-moment.

Al met al beviel de spontane samenwerking zo goed dat Ongeregeld nu mee komt doen met de jaarlijkse voorstelling van Irene & Co. Ze spelen een inloopconcert én zijn te zien (en horen) in de voorstelling zelf.

Nadat ik met Poëziebus al drie generaties podiumdichters van toffe videoclips heb voorzien, werd het toch wel eens tijd voor een eigen clipje. Altijd fijn om mensen te kunnen laten zien (en hopelijk een beetje voelen) wat je doet. Na lang twijfelen werd het een oudere tekst (Globe, uit 2013).

Ik heb bewust gekozen voor live-opnames om zoveel mogelijk over te brengen hoe een live-performance zou zijn. De opnames zijn gemaakt op Rotterdams nieuwste literaire podium ‘Poetry Down South‘, in dé hotspot van Carnisse: Koffie & Ambacht.

Naomi Scheek maakte de opnames en monteerde ze tot dit toffe filmpje:

Gisteravond zat ik met mijn spelers in de Toksjoo op Zuid om iets te vertellen over de nieuwe voorstelling van Theatergroep Irene & Co: Schoon & Schijnheilig.

Het was een fijne avond waarop we uitgebreid de gelegenheid kregen om te laten zien wat wij als groep (naast theater maken natuurlijk) belangrijk vinden; samenwerken en plezier maken. Kort samengevat hebben we nieuwe vrienden gemaakt en dat is superfijn.

Dit jaar spelen we voor het eerst in Theater Zuidplein. Het is weliswaar de kleine zaal, maar ook die moet vol komen te zitten. Niet alleen is dat voor spelers leuker, maar ook voor de mensen in de zaal. Samen lachen om en soms ook nadenken over de wereld waarin we leven.

Ik ben dan ook echt superblij om te zien dat de kaartverkoop al aardig op gang komt. De eerste rijen zijn zelfs al bijna uitverkocht.

Maar waar ik nog blijer mee ben is de spelersgroep. Het is echt fantastisch om te zien hoe goed die mooie verzameling toch zo verschillende mensen samenwerkt en zich inzet om een mooie voorstelling neer te zetten.

Natuurlijk is een goede crew daarbij onmisbaar. Die waren er gisteravond niet bij, maar ze zijn al wel volop aan de slag om te zorgen dat het straks achter de schermen op rolletjes loopt.

Het verhaal van de voorstelling is gebaseerd op improvisaties met de spelers.

Schoon & Schijnheilig is een hartverwarmend verhaal over zien en gezien worden. Sjon is een sympathieke Rotterdammer die wijkagent wil worden. Hij en zijn vrouw Sjaan willen graag een gezinnetje stichten. Alles gaat goed, totdat Conchita in beeld verschijnt. Ondertussen gebeurt er ook van alles onder het Zuiderpark. Wat volgt is een doldwaas muzikaal avontuur dat ongetwijfeld een lach op uw gezicht tovert.

Spel: Emmy Masselink, Waikong Wong, Stef Arends, Towhid Rahman, Pamela Gomes, Maurice Visser, Roos Bosch, Julius Versluis, Lotte Vreugdenhil, Diana Blok, Melissa Arissen, Daniëlle Hoogendijk, Maria Comenencia, Alex Hoogendijk en Peter Nelemans, Juno Treffers e.a. |Regie & Tekst: Irene Siekman | Vormgeving: Deborah van de Beld |Grime: De Grimeshop |Piano-begeleiding: Job Vink| Lichtontwerp: Calvin van de Merwe | Productie ondersteuning: Paul Raterman | Ontwerp drukwerk: Ko de Bruin | PR ondersteuning: Christy de Witt

Klik hier voor de kaartverkoop (via Theater Zuidplein)

De Voorstelling is mede mogelijk gemaakt door Gemeente Rotterdam, Elise Mathilde, Deltaport Donatiefonds en Humanitas

Afgelopen weekend was ik jurylid voor Kunstbende Zuid-Holland, samen met een oud-studiegenoot en een bekende uit het circuit (waarmee het bewijs dat cultureel Rotterdam een soort dorp is, eens en te meer geleverd is).

Mijn laatste herinneringen aan de Kunstbende dateerden van langer dan tien jaar geleden; zo had ik op mijn vijftiende – niet gehinderd door enige kennis van zaken – een theatervoorstelling in elkaar gedraaid. Het ging over iemand die ontvoerd werd door ruimtewezens, als ik me dat correct herinner. Ik had posters opgehangen op school en op die manier twee spelers geregeld (twee meisjes uit de brugklas) met wie ik welgeteld twee keer gerepeteerd had.

Natuurlijk was er veel te veel decor, kostuums uit de verkleedkist, schmink en een geluidsband met pianomuziek die eigenlijk nergens voor nodig was. Dat ik me het verhaal niet meer kan herinneren, zegt waarschijnlijk al genoeg. Wat ik nog wel weet is dat we het eind bewust mysterieus hadden gehouden. Achteraf vermoed ik dat niemand er iets van begrepen heeft, maar dat onze serieuze hoofden het geheel wel mooi afmaakten. Een toffe ervaring, maar logischerwijs niet goed genoeg voor wat voor nominatie dan ook (hoewel één van de speelsters later nog wel naar de toneelschool gegaan is).

Hoe anders was dat afgelopen weekend, toen de nieuwste generatie theatermakers aantrad en niet alleen liet zien dat ‘less’ ‘more’ is, maar ook dat ze op zo’n jonge leeftijd al heel goed weten waar ze mee bezig zijn. Het was een feestje, al die jonge, enthousiaste, getalenteerde mensen met ambitie.

Wat het extra bijzonder maakte was het inkijkje dat we kregen in hoe jonge kunstenaars kijken naar de grote thema’s van deze tijd en wat ze daarin belangrijk vinden. Soms abstract, soms concreet, maar altijd vanuit noodzaak en engagement.

Mijn mede-juryleden en ik hebben – in een speciale jurykamer aan een lange tafel – uitgebreid gesproken over de voorstellingen – wat was er goed, wat kon er nóg beter – en uiteindelijk een mooie gezamenlijke top drie gekozen. In die gesprekken heb ik ook weer veel geleerd over mijn eigen manier van kijken naar theater.

Ik kijk ondertussen reikhalzend uit naar de finale om te zien of ‘onze’ finalist ook op landelijk niveau hoge ogen gooit.

Op de site van de Popunie vind je alle winnaars: Popunie.nl

Eerder deze week werd ik voor de derde keer oprichter van een stichting.

De eerste was destijds Stichting Werklicht. Theatermaker Bart van Lieshout en ikzelf richtten deze op om theaterproducties te maken, en uiteindelijk mondde dat uit in een complete sociaal-culturele club, met wekelijkste activiteiten, een enthousiaste club vrijwilligers en twee panden in beheer.

Helaas zijn die panden (één ervan was het kleinste theater van Rotterdam, met gordijntjes en al) inmiddels gesloopt. Bart en ik zijn onze eigen weg gegaan en anderen hebben het stokje overgenomen. Een deel van de activiteiten (waaronder het Open Podium) draait nog steeds succesvol door en dat vind ik stiekem wel echt heel tof.

De tweede was en is Stichting Poëziebus, opgericht samen met dichter Joz Knoop om de eerste rit van Poëziebus mogelijk te maken. Inmiddels zitten we aan editie vier en zijn we niet meer weg te denken uit de podiumpoëzie.

Eerder deze week zag Stichting Schaap op de Noordpool het licht. Theatergroep Irene & Co, waarvan ik de vaste regisseur ben, wordt daar onderdeel van en daarnaast is er ruimte voor het maken en ondersteunen van allerlei andere theaterproducties, waarbij de focus natuurlijk zal liggen op sociaal theater. Theater met sterk maatschappelijk component.

Medeoprichter was dit keer Emmy Masselink, één van de speelsters van Irene & Co. Emmy speelt al sinds de tweede voorstelling ‘Wij en Ik’ in de groep. Dat was in 2011, dus we hebben sinds die tijd al heel wat samen meegemaakt op de speelvloer. Ik hoop dat we daar nog veel jaren aan vast kunnen plakken en dat de stichting me gaat helpen ook mijn andere (grootschalige) theaterplannen eindelijk vorm te geven.

Inmiddels heb ik ook redelijk wat expertise opgedaan met betrekking tot het werken met en het oprichten van stichtingen. Mocht je daar vragen over hebben, geef gerust een gil.

Met mijn theatergroep Irene & Co maak ik minimaal eens per jaar een voorstelling. Bijna altijd in december en die maand nadert met rasse schreden.

Dit jaar hebben we lang geïmproviseerd met allerlei materiaal, totdat we uiteindelijk een thema vonden: Eten. Meer in het bijzonder de rol die eten speelt in onze samenleving.

In het project ‘Geven, Nemen en Delen’ hebben we dat verder uitgewerkt tot een voorstelling. We hebben mini-voorstellingen gegeven op verschillende locaties en veel gepraat met het publiek. Dat alles heeft geleid tot een basisverhaal.

Er zijn spelers gestopt, maar ook veel nieuwe bijgekomen. Het stuk is weer eens heel anders geworden dan ik voor ogen had en dat is nog steeds een goed ding.

Ook een goed ding, hoewel spannend, is het feit dat er geen woord gesproken wordt. Alles moet duidelijk worden uit spel, er is geen uitleg. Dat maakt de voorstelling óók geschikt voor publiek voor wie de Nederlandse taal een drempel is; iedereen kan volgen wat er gebeurt.

Muzikant Ronald Rote verzorgt de soundtrack. Wie eerder voorstellingen van mij zag, weet dat muziek daarin altijd een belangrijke rol speelt en kent mijn voorkeur voor eclectische soundtracks. Omdat we nog volop aan het repeteren zijn, heb ik nog niets gehoord. Gelukkig is Ronald muzikaal gezien écht van alle markten thuis, dus ik ben er vrij zeker van dat ‘Dagelijkse Kost‘, want zo heet het, niet voor zijn voorgangers zal onderdoen op dat gebied.

De rest van de crew bestaat vrijwel volledig uit mensen met wie ik eerder heb samengewerkt. Ik ben dan ook dolgelukkig dat beeldend kunstenaar Theo Huijgens de decors weer voor zijn rekening neemt. Ik ken weinig mensen die zo onbegrensd creatief zijn als Theo op dat gebied. Dat we elkaar af en toe wel achter het behang kunnen plakken (zo gaat dat in een goede vriendschap én in een goed creatief proces) hoort daar natuurlijk gewoon bij.

Geheel tegen mijn gewoonte in, is het verhaal vrij simpel en de uitvoering tamelijk rustig (ook inhoudelijk trouwens; ik kon voor het eerst het ‘kindvriendelijk’ vakje aanvinken bij het aanmaken van het Facebook-event). Tradities zijn er om gebroken te worden, zeker op creatief vlak.

Eén verhaallijn, geen ingewikkelde plottwists en  één rol per speler. Dit keer is alle aandacht voor het spel, de muziek en de vormgeving.

De komende weken komt alles bij elkaar. Spannend…

Soms hebben collega-dichters prachtige megalomane plannen. Soms worden die werkelijkheid en mag je een klein beetje daarbij helpen.

Mark Opfer, die ik tijdens de eerste editie van Poëziebus heb leren kennen, rondt dit jaar zijn opleiding op de Schrijversvakschool af met een episch gedicht; ‘Bob – Het vuile werk’. 92 pagina’s telt het – een niet on-ambitieuze onderneming, om het eens zacht uit te drukken.

Afgelopen dinsdag had hij de presentatie gepland en afgelopen zondag heb ik hem geholpen om die (samen met actrice Rosa Schogt) voor te bereiden. Best een klus, zeker omdat het voordragen van 92 pagina’s tekst naar schatting zo’n anderhalf uur in beslag neemt en dat best veel is als er vooral geluisterd moet worden.

We hebben er in overleg voor gekozen om zo weinig mogelijk theatrale ingrepen te doen en vooral dicht bij de kern te blijven (de tekst) en manieren te zoeken om die, met wat ik theatraal bewustzijn noem, aan te kleden. Op die manier wordt het publiek nét iets meer bij de hand genomen en heeft het houvast aan de duidelijke structuur (Mark had zelf al filmpjes gemaakt om de verschillende delen van de tekst af te bakenen).

Het was fijn om te merken dat ik echt iets heb kunnen betekenen in het proces, zeker omdat dit voor mij iets is waar ik graag meer mee zou doen. Het is tenslotte een kruispunt van twee passies (theater en poëzie).

Mark schreef er dit over:

Irene Siekman heeft me geholpen bij het op toneel zetten van mijn podiumgedicht. Het was ontzettend waardevol om een regisseur naar de tekst te laten kijken. Haar doeltreffende vragen hebben me geholpen om dieper in de onderliggende betekenis van de tekst te komen. Dingen die voor mij vanzelfsprekend waren werden zo expliciet. Het helpt als de regisseur in kwestie dan ook nog eens een dichter is, zoals bij Irene Siekman het geval is. Ze werkt ook nog eens superlekker samen: geconcentreerd, respectvol en met een gedegen vakkennis.

Daar kan ik alleen maar heel blij mee zijn (ik heb het ook toegevoegd aan de aanbevelingen-sectie op deze website).

Organisatoren en programmeurs die eens wat anders willen (en dúrven), kunnen contact opnemen met Mark via Facebook.

De afgelopen periode was ik tot twee keer toe ‘expert met publiek’. Een interessante ervaring die niet eens zo veel anders bleek dat ‘expert op de bank’. Ik had me van tevoren best nerveus gemaakt, maar dat bleek gelukkig nergens voor nodig.

Maandagnacht twee weken geleden was ik te gast in het radioprogramma ‘Dit is de Nacht’, om iets te vertellen over werken met spelers met een verstandelijke beperking. Naast mijn eigen theatergroep, Irene & Co, waar we inclusief werken, geef ik ook af en toe les bij Theater Babel Rotterdam (voorheen rotterdamscentrumvoortheater / Maatwerk).

In de studio zat ook een manager van Brownies en Downies, een lunchroom-keten die werkt met personeel met een verstandelijke beperking. Het was leuk om ervaringen te delen en te merken dat het vooral neerkomt op geduld en wederzijds respect. Mooi toch?

Luister de uitzending hier terug.

Daarnaast heb ik afgelopen zaterdag voor het eerst deelgenomen aan een paneldiscussie over de podiumpoëzie, een onderwerp waar ik na drie jaar Poëziebus best één en ander over kan vertellen en waar ik ook een mening over heb.

Het debat werd georganiseerd door Perdu en was onderdeel van het Woorden Worden Zinnen Festival in de Tolhuistuin.

Tussendoor: Liefhebbers van woordkunst raad ik bij dezen aan om eens een kijkje te nemen bij de evenementen die deze club enthousiaste mensen in Amsterdam, Rotterdam en Dordrecht organiseert.

Ik zat om de tafel met Babs Gons (spoken word artiest en wegbereider voor het genre) en Yannick Moyson (organisator van diverse podia in Vlaanderen en jongerenwerker). Dean Bowen (dichter) modereerde het gesprek.

Het gesprek ging over de noodzaak om samen te werken binnen de podiumpoëzie, maar ging óók over serieus genomen worden als genre, artiest, organisatie.

Babs was positief gestemd (er is al een hoop bereikt), ik was zelf vooral kritisch (er moet nog zoveel gebeuren). Dat is deels een karaktertrek (ik kijk graag naar wat er beter kan en hoe je dat kunt bewerkstelligen) en deels verwant aan organisatievolwassenheid (we zijn met Poëziebus tenslotte ‘pas’ drie jaar bezig). Yannick gaf wat meer inzicht in de verschillen met België, die groter zijn dan je in eerste instantie zou denken. Zo staan het bij het Vlaams Fonds voor de Letteren sinds een paar jaar ook slamdichters op de auteurslijst –  waar je in Nederland nog steeds gepubliceerd moet zijn om jezelf professioneel te mogen noemen.

Ik vond het een erg fijn gesprek, waarvan ik vooral heb geleerd dat geduld een schone zaak is (en volhardendheid een noodzakelijke eigenschap).

Kort en goed waren het twee bijzondere en leerzame ervaringen. Zo’n expert die leert nog eens wat…

Vorige week was het Koningsdag. Normaal gesproken scharrel ik dan wat over de vrijmarkt of zit ik in het gras met een koud drankje. Een prima manier om je dag te besteden, zeker als het lekker weer is.

Soms zie je tussen de kraampjes allerlei creatieve spelletjes en diensten. Een paar jaar terug in Groningen zag ik een groep studenten bijverdienen door zich tegen betaling met eieren te laten bekogelen. Het was een tamelijk populaire bezigheid.

In Utrecht zat een man met een schaakbord. Je kon geld inzetten en als je hem versloeg, dan won je een bepaald bedrag. Hij had minder klandizie, maar ongetwijfeld heeft hij een paar mooie potten gespeeld.

Eigenlijk is Koningsdag óók een prachtige gelegenheid om jezelf als artiest te laten zien. De vraag is alleen hoe je jouw kunst vertaalt naar zo’n gelegenheid zonder er afbreuk aan te doen. Een goed concept is daarom nodig.

De afgelopen jaren heb ik met mijn typemachine op de Museumnacht in Brussel gezeten. Bezoekers gingen tegenover me zitten en ik stelde ze een aantal vragen. Aan de hand van de antwoorden typte ik vervolgens ter plekke een gedicht.

Ik vond dat niet alleen ontzettend tof om te doen, maar merkte ook dat de bezoekers er erg blij mee waren. Op een gegeven moment stond er zelfs een rij.

Collega-dichter Sven en ik klopten met het idee aan bij de organisatoren van ‘Royal Roller Disco’, Pacific Enterprises Unlimited. Zij waren meteen enthousiast en hadden een mooi plekje voor ons gereserveerd (met catering en kleedkamer). Wij hadden ons voor de gelegenheid mooi aangekleed.

Omdat het concept in Nederland wat minder gebruikelijk is dan in België, kwam het wat langzaam op gang, maar tegen het eind van de middag won de nieuwsgierigheid het van de terughoudendheid en begonnen we het druk te krijgen. Mond-tot-mond reclame deed zijn werk.

Er kwam veel moois voorbij; van gedichten voor een geliefde tot een ode aan een overleden ouder. Het is bijzonder om te zien hoe dichtbij zo’n gedicht komt en hoe ontroerd mensen zijn als je de juiste snaar raakt.

Het werkte, de vertaalslag (natuurlijk is dit een heel ander métier dan thuis gedichten schrijven met meerdere betekenislagen en daar eindeloos aan schaven) was geslaagd. Ik denk dat de connectie met het publiek/de lezer daarin de sleutel is geweest.

Eén van de krachtige elementen van poëzie is de mogelijkheid om bepaalde gevoelens en ervaringen te verwoorden. Dat is tegelijkertijd ook een groot gevaar; ‘particulier’ is geen aanbeveling voor een gedicht. Een interessante tegenstelling: Juist door de poëzie particulier te maken, hebben we mensen bereikt met, en mogelijk ook gewonnen voor, de poëzie.

Ik kan er allerlei wijsheden op plakken, maar een ‘klant’ verwoordde het heel treffend: “Jullie hebben me écht iets gegeven”. Volgend jaar zijn we er weer!

In de tussentijd ben ik als gedicht-op-maat-typende-dichter beschikbaar voor allerlei evenementen. Neem gerust contact op als je interesse hebt.

Foto: © Rio Holländer